Hướng dẫn 5 cách đo pH của nước chính xác và nhanh chóng

Sử dụng máy đo pH để đo pH của nước là việc làm cần thiết không chỉ đối với những người làm thủy canh, nuôi trồng thủy sản, nuôi cá cảnh, trong ngành xử lý nước... nhằm kiểm soát chất lượng môi trường nước.

Độ pH của nước là gì?

pH là chỉ số đo độ hoạt động của các ion hiđrô (H+) trong nước hay còn gọi là độ axit (tính axit)  hay độ chua (tính bazơ) của nước. Trong các hệ dung dịch nước, độ hoạt động của ion hiđrô được quyết định bởi hằng số điện ly của nước (Kw) = 1,011 × 10−14 ở 25 °C) và tương tác với các ion khác có trong dung dịch.

Do hằng số điện ly này nên một dung dịch trung hòa (độ hoạt động của các ion hiđrô cân bằng với độ hoạt động của các ion hiđrôxít) có pH xấp xỉ 7. Các dung dịch nước có giá trị pH nhỏ hơn 7 được coi là có tính axít, trong khi các giá trị pH lớn hơn 7 được coi là có tính kiềm. 

Bảng màu độ pH

• Trong dung dịch nước ở nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn (STP), giá trị pH bằng 7 chỉ ra tính trung hòa (tức nước tinh khiết) do nước phân ly một cách tự nhiên thành các ion H+ và OH− với nồng độ tương đương 1×10−7 mol/L. Một giá trị pH thấp hơn (ví dụ pH = 3) chỉ ra rằng độ axít đã tăng lên, và một giá trị pH cao hơn (ví dụ pH = 11) chỉ ra rằng độ kiềm đã tăng lên.
• pH trung hòa không chính xác bằng 7; nó chỉ ngầm ý là nồng độ các ion H+ là chính xác bằng 1×10−7 mol/L. Tuy nhiên, các giá trị là đủ gần để pH trung hòa là 7,00 tới ba chữ số đáng kể nhất, nó là đủ gần để người ta coi nó chính xác bằng 7. Trong các dung dịch không chứa nước hay ở các điều kiện không tiêu chuẩn, thì giá trị pH trung hòa thậm chí có thể không gần với 7. Thay vì thế, nó liên quan với hằng số điện ly cho dung môi cụ thể đang được sử dụng. (Lưu ý rằng nước tinh khiết, khi bị phơi trong khí quyển, sẽ hấp thụ một phần cacbon điôxít, một số trong các phân tử CO2 này sẽ phản ứng với nước để tạo ra axít cacbonic và H+, vì thế làm giảm pH xuống còn khoảng 5,7.)
• Phần lớn các chất có pH nằm trong khoảng từ 0 đến 14, mặc dù các chất cực axít hay cực kiềm có thể có pH < 0 hay pH > 14.

Mặc dù pH không có đơn vị đo, nhưng nó không phải là thang đo ngẫu nhiên; số đo sinh ra từ định nghĩa dựa trên độ hoạt động của các ion hiđrô trong dung dịch. Công thức để tính pH là:

Trong đó:

• [H+] biểu thị độ hoạt động của các ion H+ (hay chính xác hơn là [H3O+], tức các ion hiđrônium), được đo theo mol trên lít (còn gọi là phân tử gam). Trong các dung dịch loãng (như nước sông hay từ vòi nước) thì độ hoạt động xấp xỉ bằng nồng độ của ion H+.
• Log10 biểu thị lôgarit cơ số 10, và pH vì thế được định nghĩa là thang đo lôgarít của tính axít. Ví dụ, dung dịch có pH=8,2 sẽ có độ hoạt động [H+] (nồng độ) là 10−8.2 mol/L, hay khoảng 6,31 × 10−9 mol/L; một dung dịch có độ hoạt động [H+] là 4,5 × 10−4 mol/L sẽ có giá trị pH là −log10(4,5 × 10−4), hay khoảng 3,35.

Độ pH trong nước có ảnh hưởng tới điều kiện sống bình thường của các sinh vật sống dưới nước. Cá thường không sống được trong môi trường nước có độ pH < 4 hoặc pH > 10. Sự thay đổi pH của nước thường liên quan tới sự có mặt của các hoá chất axit hoặc kiềm, sự phân huỷ chất hữu cơ, sự hoà tan của một số anion SO4, NO3, v.v…

Xem thêm: Các yếu tố ảnh hưởng tới độ pH và cách điều chỉnh pH trong dung dịch thủy canh

Hướng dẫn cách đo pH của nước

Ở Việt Nam cũng có thể tự trang bị các phương tiện để đo rẻ tiền và cũng tương đối hiệu quả: giấy thử giá 5000đ/ hộp tuy không chính xác tuyệt đối nhưng cũng có thể ước lượng được, bút đo pH...

Maydochuyendung.com xin giới thiệu tới bạn một vài cách đo được độ PH của nước:

Cách 1: Dùng giấy pH để đo độ pH của nước

Cách đo độ pH của nước bằng giấy quỳ

Giấy được tẩm với nhiều chất chỉ thị màu khác nhau và mỗi hộp giấy có đính kèm bảng màu để so sánh khi đọc kết quả. Tùy theo loại, có những giấy cho kết quả chính xác đến 0,5 độ pH và loại giấy này thường mắc tiền hơn nhữnng loại cho độ chính xác 1 độ pH. Kết quả đọc được bằng cách so sánh màu sắc trên giấy thử với bảng màu cho nên những người bị mù màu không thể sử dụng cách này được.

Giấy pH phải được bảo quản ở nơi khô ráo và không để chung với những hóa chất, các chất dể bay hơi vì những chất này sẽ làm giấy pH đổi màu dẫn đến sai lệch trong kết quả.

Cách 2: Đo độ pH của nước bằng giấy quỳ tím

Dùng giấy quỳ tím để đo độ pH trong nước cũng là một phương pháp được sử dụng nhiều trong khoảng thời gian trước đây. Mục đích của phương pháp này là nhận biết acid, kiềm (base hoặc bazơ) của dung dịch nào đó. Khi dung dịch có tính acid, giấy quỳ tím sẽ hóa màu đỏ, còn khi gặp dung dịch có tính base, giấy quỳ tím sẽ hóa màu xanh. 

Khi ta nhúng giấy vào nước thì giấy qùy sẽ chuyển màu sau đó, lúc này so sánh với bảng màu, mỗi một màu sẽ có độ pH khác nhau. Ưu điểm của phương pháp này là đơn giản, dễ sử dụng nhưng kết quả về độ pH chỉ mang tính chất tương đối.

Cách 3: Nếu chỉ có dung dịch pH 7.00 hoặc dung dịch lớn hơn 7.00 thì:

• Ngâm đầu đo vào dung dịch đó.
• Bật công tắc về ON.
• Vặn ốc bên trái về đúng chỉ số pH ghi ở ngoài vỏ lọ.
• Dùng cốc sạch chứa nước cần đo (nước ao, đầm...)
• Nối máy với đầu đo.
• Kiểm tra pin: bật công tắc về ON, nếu thấy màn hình lộ chữ "LO BAT" là pin yếu.
• Mở nút lọ bảo quản, lấy đầu đo ra đưa vào cốc chứa nước môi trường, tránh không để nước ngập gần dây điện.
• Bật công tắc về ON và giữ yên máy, chờ khoảng 1-2 phút để số trên màn hình ổn định rồi đọc kết quả (đôi khi số hiện trên màn hình nhấp nháy thay đổi, ta đọc số trung bình. Ví dụ: 6.99-7.00 và 7.01) thì đọc 7.00.
• Rửa đầu đo bằng nước cất hoặc thấm khô bằng giấy mềm trước khi đo mẫu tiếp theo.

Kiểm tra độ pH trong nước ao

Cách bảo quản:

• Bảo quản đầu đo: Đầu đo sau khi sử dụng được rửa bằng nước cất, thấm khô bằng giấy mềm và đưa vào ngâm liên tục trong lọ nước bảo quản. Khi mở hoặc nắp lọ nước bảo quản thì một tay giữ đầu đo và nắp còn một tay vặn lọ nước. Đầu đo luôn treo thẳng đứng để nước trong lọ bảo quản không rò rỉ.
• Bảo quản máy: Kiểm tra và tắt công tắc về OFF. Giữ máy nơi khô mát, tránh để người khác hoặc trẻ nhỏ nghịch. Luôn quan sát và làm vệ sinh chốt của rắc và ổ cắm trên máy. Không để nước lọt vào đó sẽ làm ô xy hóa ổ cắm và rắc rất khó lau.
• Thay pin: Bật công tắc sang ON, nếu thấy màn hình hiện chữ "LOW BAT" là điện yếu, sắp phải thay pin.

Cách 4: Dùng dung dịch đổi màu để đo pH
Có 3 dung dịch đổi màu thường dùng để đo pH trong khoảng pH = 3 - 11.

• Methyl Red: Biến thành màu đỏ khi pH từ 4 trở xuống, biến thành màu vàng khi pH từ 7 trở lên. Giữa khoảng pH 4 và pH 7, dung dịch đổi màu từ đỏ, đỏ cam, cam, và vàng.
• Bromthymol Blue: Chuyển thành màu vàng ở pH 6 trở xuống và màu xanh dương ở pH từ 8 trở lên, giữa pH 6 - pH 8 dung dịch sẽ chuyển từ màu vàng sang vàng xanh, xanh lá cây, sang xanh dương.
• Phenolphthalein: Khi ở pH < 8 sẽ không có màu và sẽ đổi màu đỏ ở pH trên 10.

Dùng dung dịch đổi màu để đo pH

Do đó, khi sử dụng dung dịch đổi màu để đo pH, chúng ta chỉ có thể đo được pH trong khoảng cố định nào đó thôi chứ không thể nào xác định cụ thể là nước có pH chính xác là bao nhiêu. Ví dư như trong trường hợp sử dụng Bromthymol Blue, ta chỉ biết được pH của nước hoặc thấp hơn 6 (khi nước có màu vàng), từ 6-8 (khi nước có màu chuyển tiếp), hoặc cao hơn 8 (khi nước có màu xanh dương).

Cách 5: Dùng máy đo độ PH

Kiểm tra độ pH của nước bằng máy đo pH

Có rất nhiều cách đo độ pH của nước nhưng cho kết quả nhanh, chính xác nhất là sử dụng các thiết bị đo độ PH. Có rất nhiều dòng máy đo pH nước tiện dụng để bạn lựa chọn.

• Nối máy với đầu đo: Cắm rắc đầu đo vào máy phải cho khe của rắc khớp vào gai của máy, sau đó xoay rắc sang bên phải.
• Lấy đầu đo từ trong lọ bảo quản, vẩy nhẹ cho sạch nước rồi cắm đầu đo vào lọ pH 7.00.
• Mở nắp ngăn chứa pin thấy bên trong có hai ốc mầu vàng. Bật công tắc máy về ON.
• Dùng tuốc- nơ- vít nhỏ vặn ốc bên trái để điều chỉnh pH bằng đúng 7.00 giờ 1 phút, tắt máy về OFF (chú ý: số trên màn hình có thể nhấp nháy 6.99 - 7.00 và 7.01 là được).
• Rửa đầu đo bằng nước cất.
• Đưa đầu đo vào lọ pH 4.00.
• Bật công tắc về ON.
• Dùng tuốc-nơ-vít vặn ốc bên phải để điều chỉnh pH về đúng 4.00. Chờ 1 phút ổn định rồi tắt máy.

Máy đo pH là máy kiểm tra chất lượng nước được ứng dụng công nghệ hiện đại và các tính năng hữu dụng nên phương pháp này đang được nhiều người sử dụng trong các mục đích như: đo ph trong đất, đo ph trong dung dịch thủy canh, đo ph nước,....Chỉ với những thao tác đơn giản và thực hiện bằng một tay, bạn đã có được kết quả đo chỉ sau vài giây. 

Một số máy đo pH nước được sử dụng phổ biến

Dưới đây là một số dòng máy đo pH bán chạy, được nhiều người tin dùng bạn có thể tham khảo:

Bút đo PH/ORP/Nhiệt độ Hanna HI98121

Giá tham khảo: 5.350.000 đồng (giá máy có thể thay đổi theo thời gian)  

Hanna HI98121 ngoài có khả năng đo độ pH, máy còn có chức năng như một máy đo ORP và đo được cả nhiệt độ của nước. Hơn nữa, sản phẩm có độ bền cao khi vỏ máy được xi kín nên có khả năng chống nước hoàn hảo, có thể nổi lên trên mặt nước. Đặc biệt máy cho thời gian vận hành liên tục dài, lâu mà không ảnh hưởng đến tuổi thọ của máy.

Bút đo PH/ORP/Nhiệt độ Hanna HI98121

Máy đo pH Hanna HI98121 có khả năng lưu 05 giá trị đệm và chế độ tự động nhận diện điểm đệm giúp việc hiệu chuẩn đơn giản hơn. Ngoài ra, HI98121 còn có tính năng tự động bù nhiệt giúp giảm thiểu sai số và mang lại kết quả chính xác. Máy tự động tắt nguồn sau 8 phút không sử dụng để tiết kiệm pin. 

Thông số kỹ thuật HI98121:

Bút đo PH/EC/TDS/nhiệt độ Hanna HI98130

Giá tham khảo: 4.450.000 đồng (giá máy có thể thay đổi theo thời gian)  

Hanna HI98130 là máy đo độ pH đa năng, thông minh khi máy được tích hợp chức năng 4 trong 1. Vừa có khả năng đo độ pH của nước, vừa có thể đo độ dẫn điện EC, TDS, nhiệt độ - những yếu tố quan trọng để đánh giá chất lượng nước uống, nước trong hoạt động sản xuất. 

Bút đo PH/EC/TDS/nhiệt độ Hanna HI98130

Máy đo pH Hanna HI98130 cũng được bọc xi kín nên có khả năng chống ẩm, chống nước rất tốt. Sản phẩm hoạt động trơn tru ngay cả trong những môi trường khắc nghiệt. Hơn nữa sản phẩm sử dụng mối nối vải giúp tăng tuổi thọ cho điện cực. Máy được thiết kế với phần điện cực tháo dời có thể thay thế nên rất tiện trong quá trình sử dụng.

HI98130 cũng được tích hợp các chức năng thông minh như: tự động bù nhiệt, tự động tắt nguồn sau 8 phút không sử dụng.

Thông số kỹ thuật HI98130:

Xem thêm: TOP 3 Bút đo pH có khả năng đo pH đất trực tiếp

Máy đo pH/ORP/Nhiệt độ Hanna HI8424

Giá tham khảo: 9.770.000 đồng (giá máy có thể thay đổi theo thời gian)  

Ngoài đo được độ pH, Hana HI8424 còn có thể đo được chỉ số ORP và chỉ số nhiệt độ của nước nên ngoài được ứng dụng trong các hộ gia đình, máy còn được sử dụng nhiều trong các hoạt động sản xuất trong thủy sản, hệ thống sản xuất - xử lý nước. Phần điện cực của máy đo Hanna HI8424 được tích hợp cảm biến nhiệt độ thân titan có khả năng kháng nhiều hóa chất, làm giảm nhiễu điện khi đo pH kháng trở cao. 

Máy đo pH/ORP/Nhiệt độ HI8424

Máy đo độ pH Hanna HI8424 tiện dụng hơn khi được tích hợp thêm các chức năng như: tự động bù nhiệt, hiệu chỉnh tự động, tự động tắt nguồn khi không hoạt động. Sử dụng máy đo pH bạn sẽ không bao giờ phải đoán màu PH hay phải dùng các thuốc thử khác nữa, bạn chỉ cần nhúng máy đo độ pH vào nước ao, hồ cá hoặc bể bơi và đọc thông số trên màn hình hiển thị kỹ thuật số chỉ trong sau giây!
Thông số kỹ thuật HI8424:

Tại maydochuyendung.com, Ngoài các thiết bị máy đo pH, công ty cũng phân phối chính hãng các sản phẩm máy kiểm tra nước khác như máy đo độ ngọt, máy đo độ mặn,...  với chất lượng cao, giá tốt cùng chế độ bảo hành, hậu mãi. Bạn có thể liên hệ với chúng tôi qua HOTLINE Hà Nội: 0904 810 817 – TP.HCM: 0979 244 335 nếu cần hỗ trợ thêm bất kì mọi thông tin